همه ما به صورت روزانه برای رفع نیازهایمان به سراغ فروشگاه‌های مختلف در نزدیکی محل زندگی خود می رویم. اما آیا تا به حال برایتان پیش آمده است که کنجکاو شوید چه فرقی در ساختار و نحوه راه اندازی بین فروشگاه‌ها وجود دارد؟ آیا می‌دانید اگر بر فرض بخواهید یک کسب و کار فروشگاهی راه بی‌اندازید، بسته به ویژگی‌های آن چه اولویت‌هایی را در نظر بگیرید؟ با آشنایی با تیپ‌های مختلف فروشگاهی در ایران می‌توانید در این خصوص اطلاعات کافی بدست آورید و این همان کاری است که در این مطلب انجام می دهیم.
چرا شناخت انواع فروشگاه‌ها اهمیت دارد؟
روی صحبت ما در این مطلب با سرمایه‌داران و مدیران فروشگاهی است که قصد راه اندازی فروشگاه را دارند و پیش از آن‌که به سراغ هزینه کردن برای آن بروند، می‌خواهند درک بهتری از گزینه های پیش روی خودشان پیدا کنند. اگر چنین قصدی دارید، باید بگوییم که در گام اول باید سه موضوع را برای خودتان مشخص کنید:
- تعیین میزان سرمایه‌تان
- درنظر گرفتن موقعیت مکانی
- ویژگی‌های مخاطبین هدف
برای مثال فرض کنید سرمایه شما در حد اجاره یک مغازه متوسط در مرکز شهر باشد. مسلما در چنین شرایطی پیشنهاد نمی‌کنیم بلندپروازانه فکر کنید و خبری هم از راه اندازی یک فروشگاه بزرگ با سرویس‌های زیاد نخواهد بود. پس سرمایه مهمترین نکته‌ای است که باید در نظر داشته باشید.
دوم، موقعیت مکانی. بعضی کسب و کارها در یک محیط معین شکوفا می‌شوند و در محیطی دیگر هیچ شانسی برای موفقیت ندارند. مثلا یک فروشگاه لوازم ورزشی در نزدیکی ورزشگاه راحت‌تر از یک منطقه صنعتی موفق می‌شود. این در حالی است که برخی کسب و کارها وابسته به محیط فعالیت خود نیستند، مانند سوپرمارکت‌های محلی.
در نهایت مخاطب هدف را در نظر داریم. بسته به تنوع کالایی، مخاطب هدف می‌تواند بزرگتر یا کوچکتر شود. مخاطب هدف یک فروشگاه تخصصی عطر و ادکلن به مراتب محدودتر از مخاطب هدف یک سوپرمارکت یا هایپرمارکت است. به همین دلیل نوع تبلیغات، مکان‌یابی و شیوه ارتباط با مشتریان متفاوت است. فروشنده عطر مشتریانی کمتر اما وفادارتر دارد، در حالی که صاحب سوپرمارکت می‌تواند برای درآمدزایی با خیال راحت روی مشتریان گذری نیز حساب کند.
در ادامه معرفی انواع فروشگاه در ایران، بهتر پی می‌برید که در هر مجموعه چه مسائلی را در نظر داشته باشید.
فروشگاه زنجیره‌ای: یک نام، ده‌ها شعبه!
همه با فروشگاه‌های زنجیره‌ای آشنا هستیم، نوعی از فروشگاه در ایران و جهان که به صورت شعبه‌های متعدد با یک مدیریت مرکزی اداره می‌شوند. نام هایی مثل رفاه، افق کوروش و شهروند در بین فروشگاه‌های زنجیره ای ایران مشهور هستند. فروشگاه‌های زنجیره‌ای از نوع خرده فروشی هستند و فروش به صورت عمده به ندرت در میان آنها یافت می‌شود.
بسیاری از شهرنشینان برای تأمین مایحتاج خود ممکن است در دوره‌های زمانی مختلف به این نوع از مارکت‌ها مراجعه نمایند. مراجعه مداوم به دلیل سه ویژگی فروشگاه‌های زنجیره‌ای اتفاق می افتد:
- برندینگ بسیار قوی
- تخفیف‌های فصلی و مناسبتی
- تنوع بالای در سبد خرید
راه اندازی فروشگاه زنجیره‌ای علاوه بر سرمایه کلان، نیازمند استراتژی دقیق همراه با برنامه اجرایی صحیح و قدم به قدم است تا به مراتب رشد بیشتری اتفاق بی‌افتد.
فرانچایز: کسب و کار آماده با برند آماده!
فروشگاه‌های فرانچایز یا فرنچایز، ارتباط نزدیک با برندهای بزرگ و زنجیره‌ای دارند. در صورتی که تجربه راه اندازی و مدیریت فروشگاه را ندارید اما فضای مناسب را در اختیار دارید، می‌توانید با برندهای مطرح فروشگاهی همکاری نمایید: در ازای پرداخت حق امتیاز و عقد قرارداد، از نام تجاری و تمام مزایای بازاریابی و پشتیبانی آن هم بهره‌مند شوید.
فرانچایزها اغلب در حکم نمایندگی برندهای زنجیره‌ای عمل می‌کنند، اما دو تفاوت اصلی بین زنجیره‌ای و فرانچایز وجود دارد:
- مدیریت نمایندگی زنجیره‌ای مستقیماً به مدیر برند اصلی وصل می‌شود، اما مدیر فرانچایز می‌تواند مستقل از مدیریت مرکزی کار کند.
- مدیر فروشگاه زنجیره‌ای به عنوان پرسنل دفتر مرکزی حساب می‌شود، اما مدیر فرانچایز باید مبلغی را هم به عنوان حق امتیاز به برند مرکزی پرداخت کند.
شعبه‌های فرانچایز به برندینگ فروشگاه‌های زنجیره‌ای کمک می‌کنند و در مقابل صاحبان فروشگاه از درآمد خوبی نیز برخوردار می‌شوند، بنابراین در صورتی که فضای مناسبی در اختیار دارید، نمایندگی فرانچایز گزینه مناسبی می‌باشد.
تعاونی؛ مشارکت با مردم
سبک دیگری از انواع فروشگاه‌ها، تعاونی‌هایی هستند که وابسته به شرکت می‌باشند. شرکت‌های تعاونی مجموعه‌ای تجاری در یک صنف مشخص هستند که به جای درآمدزایی، به تأمین نیازهای اعضای صنف و بهبود شرایط کاری آنها می‌پردازند.
راه اندازی این فروشگاه‌ها نیازمند ارتباطی نزدیک با شرکت‌های مورد نظر است. جدا از ارتباط، لازم است محل فروشگاه تعاونی برای مخاطبان بالقوه دسترسی راحتی از لحاظ موقعیت مکانی داشته باشد. می‌توانید با در نظر گرفتن محدودیت‌های ذکر شده و حجم تقاضای مشتریان، اقدام به تاسیس این فروشگاه نمایید.
فروشگاه تخصصی
شناخت فروشگاه تخصصی آسان است در واقع این فروشگاه‌ها، کالاهایی عرضه می‌کنند که در یک حوزه مشخص قرار دارد و تنوع کالایی آنها عملاً ناچیز است. با این حال، در همان حوزه بدون شک بهترین کالاها را می‌توانید از چنین مجموعه‌های تجاری تهیه نمایید. فروشگاه‌های تخصصی در هر بازاری حضور دارند و صنف‌های گوناگون را شامل می‌شوند.
از مجموعه‌هایی که در شهرهای بزرگ به عرضه موبایل یا لوازم کامپیوتر می‌پردازند تا حجره های سنتی در بازارهای قدیمی که فقط انواع زعفران یا فقط انواع برنج را می فروشند، می‌توان ردپای این نوع فروشگاه ها را در نقاط مختلف پیدا کرد. 3نکته اساسی در راه اندازی چنین فروشگاهی شامل:
- تبلیغات گسترده
- داشتن اسم و رسم در حوزه مورد نظر
- راه اندازی فروشگاه در محل بورس کالای مورد نظر
برای مثال در زمینه زعفران، یا باید مبلغ قابل توجهی را برای برندینگ (حداقل به صورت محلی) صرف کنید، یا باید در این زمینه شهرت به دست آورید و با تبلیغات مختلف برای خودتان مراجعه‌کننده جلب کنید، یا باید فروشگاهتان را در همجواری بورس این محصول (مثل یک راسته شناخته شده از بازار یا یک پاساژ معروف برای آن) راه اندازی کنید. در غیر این صورت، ممکن است کمبود مراجعه‌کننده شما را با مشکلات اقتصادی متعددی روبرو کند.
فروشگاه چندکالایی: یک قدم بعد از فروشگاه تخصصی
فروشگاه چندکالایی از نظر فنی شبیه به فروشگاه تخصصی است، با این تفاوت که از لحاظ تنوع محصولات یک قدم جلوتر از آن قرار دارد. با این حال، تنوع کالایی نزدیک بهم است. مدل چندکالایی برای دو دسته از فروشندگان جذابیت دارد:
- فروشنده‌هایی که معتقدند مراجعه‌کنندگانی برای یک کالای دیگر هم دارند که سود بهتری را خلق می‌کند.
- فروشندگانی که معتقدند تمرکز روی یک نوع محصول به اندازه کافی درآمدزا نیست و باید چند کالای دیگر هم عرضه کنند.
مثال بارز فروشگاه‌های لوازم دیجیتال و صنایع دستی می‌باشند که در کنار هر محصول، محصولی مکمل یا هم‌خانواده از آن را دارند.
سوپرمارکت: کلاسیک و شناخته شده
سوپرمارکت‌ها یا خواربارفروشی از شناخته شده‌ترین فروشگاه‌هایی هستند که از سال‌های دور ایرانیان خرید خود را از آنها انجام می‌دهند. خواربارفروشی‌های قدیمی در واقع خرده فروشی‌هایی بودند که مواد غذایی مورد نیاز مردم را در مقیاس پایین می فروختند، اما سوپرمارکت‌ها امروزه فهرست عریضی از محصولات را عرضه می‌کنند که بسته به موقعیت مکانی، راه اندازی آنها می‌تواند متفاوت باشد، از مواد غذایی منجمد و بست بندی شده تا انواع نوشیدنی‌ها، شوینده‌ها، تنقلات، برنج، آرد و دخانیاتی مانند سیگار.
منظور از فهرست کالایی متفاوت سوپرمارکت‌ها، این است که برای مثال فروشنده سوپرمارکتی که در نزدیکی مجموعه‌های ورزشی کار می کند، نوشیدنی بیشتری می‌فروشد و ممکن است بازار تنقلات چرب و شیرین، چندان داغ نباشد. در عین حال، سوپرمارکتی که در نزدیکی سفارت خانه‌های خارجی یا مناطق مرفه شهر فعال است ممکن است محصولاتی از برندهای خارجی را تأمین نماید. پس فهرست کالاهای سوپرمارکت به محل راه اندازی آن به شدت وابسته است.
هایپرمارکت: غول‌های تنوع فروشگاهی
هایپرمارکت‌ها از نظر اسم ممکن است شبیه به سوپرمارکت باشند، اما در عمل تفاوت‌های چشمگیری دارند. به صورت خلاصه، هایپرمارکت‌ها ابعاد بزرگتری از سوپرمارکت‌ها دارند و تنوع بیشتری در کالاها و خدماتی که ارائه می‌دهند دارند، گرچه وسعت فروشگاه و تنوع بسیار بالای کالاها باعث می‌شود که راه اندازی آنها از نظر مکانی دچار محدودیت باشد و همچنین نیاز به سرمایه کلان داشته باشد. پس راه اندازی هایپرمارکت نیازمند بررسی‌های دقیق و برنامه‌هایی اجرایی است.
به طور کلی چهار ویژگی در هایپرمارکت‌ها وجود دارد که آنها را از بقیه گزینه‌های ذکر شده مستثنی می کند:
- مساحت بزرگ
- تنوع گسترده محصولات در تمامی گروه‌های کالایی
- طرح‌های تخفیفی متعدد
- دسترسی راحت در مکان‌یابی
در واقع هایپرمارکت‌ها بهترین گزینه برای خرید با حجم بالا و تنوع گسترده برای تمامی سنین است. در ایران نیز سبک این فروشگاه مخصوصا در بین خانواده‌ها بسیار محبوب است. چرا که پاسخگوی نیازهای کالایی افراد در تمامی سنین است.
دیسکانت: جذب مشتری به قیمت حاشیه سود!
مدل دیسکانت را به نام فروشگاه تخفیفی هم می شناسند. ویژگی اصلی این نوع از فروشگاه، عرضه محصول با قیمت کمتر نسبت به دیگر رقبا است. در ازای حاشیه سود کمتر، مشتریان زیادی را جذب می‌کنند. حاشیه سود کم و حجم مشتری بالا، فروشگاه‌های دیسکانت را شبیه به عمده‌فروشی یا Wholesale می‌کند اما در صنعت خرده فروشی جای دارند.
فروشگاه‌های دیسکانت در اکثر موارد عرضه‌کننده برندهای ارزان قیمت که قصد شناخته شدن در بازار را دارند، هستند. طراحی دکور ساده و کم هزینه‌ای دارند و خدمات جانبی محدودی ارائه می‌دهند. تمامی موارد در کنار حجم فروش بالا، باعث سودآوری بیشتر می‌شود. بیشتر قشر متوسط و ره به پایین جامعه به سراغ این دسته از فروشگاه‌ها می روند و از آن‌جایی که تبلیغات محدودی دارند، در صورتی که قصد راه اندازی فروشگاه دیسکانت را دارید، حتما باید مکان‌یابی دقیقی برای شعب داشته باشید.
پاپ آپ: نوظهور، کاربردی و موقت
پاپ آپ (Pop-up) یکی دیگر از انواع فروشگاه در ایران است که به تازگی مطرح شده و بسیاری از کسب‌وکارها با آن آشنا نیستند. پاپ آپ نوعی فروشگاه کوچک، ساده و کاربردی است که به صورت موقتی در محله یا نمایشگاه‌ها حضور دارند. بازه زمانی کوتاه می‌تواند بین چند روز تا چند ماه باشد. موقعیت مکانی فروشگاه‌های پاپ آپ، شامل ایستگاه‌های مترو، نمایشگاه‌ها، فرودگاه‌ها و گالری‌های هنری می‌باشند، گرچه در خارج از ایران می توانید آنها را در انواع و اقسام محیط‌های موقتی و دائمی ببینید.
برندهای بزرگ نیز برای شناخته شده و معرفی محصولات جدید تمایل دارند در یک محل پرتردد حضور موثری داشته باشند. بنابراین راه انداختن پاپ آپ به عنوان یک کسب‌وکار کوچک پیشنهاد نمی‌شود، مگر به صورت مداوم و با همکاری برندها در بازه‌های زمانی مستمر انجام گیرد.
اهداف اصلی راه اندازی این نوع فروشگاه‌ها عبارتند از:
- تبلیغ برند
- آزمایش کردن بازار، به خصوص برای محصولات جدید یک برند
- بازاریابی محصولات
- افزایش فروش، به ویژه در محل نمایشگاه‌ها
خرده فروشی شهری: رقابت در کف شهر
خرده فروشی شهری در واقع می‌تواند بسیاری از گزینه‌های ذکر شده در بالا را در دل خود جای بدهد. این نوع فروشگاه‌ها در قلب بافت شهر قرار می‌گیرند و اغلب رقبای متعددی هم در منطقه قرارگیری خود دارند، مگر به صورت تخصصی محصولات خاصی را عرضه کنند. فروش این نوع فروشگاه‌ها معمولا بالاست، اما روی دیگر سکه می‌توان به هزینه‌های سنگین اجاره، تأمین کالا و رقابت با همکاران محلی اشاره کرد. تبلیغات، مدیریت پیگیر و پرتلاش و جذب مشتریان وفادار در اولویت چنین خرده فروشی‌هایی باشد.
بسیاری از سوپرمارکت‌ها، فروشگاه‌های زنجیره ای، فروشگاه‌های تخصصی و چندکالایی می توانند در این دسته قرار بگیرند. اگر روحیه رقابتی دارید و می‌دانید چطور فهرست کالاهای مد نظرتان را در شهر تهیه کنید، این نوع خرده فروشی می تواند بسیار پرسود و پربازده و پرسود باشد.
خرده فروشی محلی: برای وقتی که می‌خواهید رئیس خودتان باشید
خرده فروشی‌های شهری با این مشکل روبرو هستند که باید دائماً تقاضاهای مشخصی را جواب بدهند. فروشگاه‌های محلی اما مسائل خرده فروشی‌های شهری را ندارند و اغلب صاحب کسب و کار، تصمیم گیرنده برای عرضه انواع کالا می‌باشد. در حقیقت، چنین فروشگاه‌هایی به دلیل موقعیت مکانی خود می‌توانند تصمیم بگیرند که چه نوع کالاهایی ارزش تأمین و عرضه را دارند و چه نوع کالاهایی را باید از لیست محصولاتشان حذف کنند. اختیار در عرضه محصولات، امتیازی است که نمی‌توان اهمیت آن را نادیده گرفت.
برای مثال، یک فروشگاه محلی در یک منطقه دورافتاده کوهستانی را در نظر بگیرید. شرایط فیزیکی محل قرارگیری باعث می‌شود که بخشی از کالاها اصولاً ارزش صرف هزینه برای رساندن به فروشگاه را نداشته باشند. پس صاحب کسب‌وکار می تواند تصمیم بگیرد چه محصولاتی عرضه کند. البته این موضوع به این معناست که شما بخشی از تقاضای محلی را پاسخ نمی‌دهید و در نتیجه درآمدتان محدودیت‌های مشخصی پیدا می‌کند.
خرده فروشی حاشیه ای: فرصت یا ریسک؟
خرده فروشی‌های حاشیه‌ای در مناطق حومه شهرها و روستاها، به خصوص در مسیرهای بین راهی پیدا می شوند. این نوع فروشگاه‌ها بیش از همه روی مراجعه‌کنندگان عبوری حساب باز می‌کنند و در واقع از تردد مردم از مسیر نزدیک خود سود می‌برند. هزینه‌های آنها پایین است و مثل خرده فروشی‌های محلی فهرست کالای محدودی دارند که توسط صاحب کسب و کار مشخص می‌شود.
با این حال، طبیعتاً چنین مدل کسب و کاری با چالش‌های خاصی روبرو است که شاید واضح ترین آنها عدم ثبات فروش باشد. برای مثال، یک خرده فروشی در حاشیه مسیر منتهی به یک منطقه گردشگرپسند، بیشتر مواقع در و تعطیلات و روزهای آخر هفته درآمد بیشتری دارد. این موضوع باعث می‌شود که مکان‌یابی و تهیه فهرست کالاهای این فروشگاه‌ها کار سختی باشد و نیاز باشد که یا با منطقه مورد نظر آشنا باشید یا مطالعه دقیقی در این خصوص انجام گیرد.
جمع بندی
در این مطلب به بررسی انواع و اقسام فروشگاه در ایران پرداختیم و تلاش کردیم مخاطبان را با چند و چون راه اندازی فروشگاه به صورت خلاصه آشنا کنیم. در صورتی که به دنبال یک مجموعه برای راه اندازی فروشگاه و راهبری تخصصی فروشگاه های گوناگون از صفر تا صد می گردید، تیم مشاوره پروتیل به عنوان مرجع خرده فروشی در ایران، آماده ارائه راهکارهای تخصصی و حرفه‌ای در زمینه صنعت خرده فروشی می‌باشد. تنها کافی است با ما تماس بگیرید تا در این خصوص شما را یاری بدهیم.
سوالات متداول درباره انواع فروشگاه
• فرق هایپرمارکت و سوپرمارکت چیست؟
هایپرمارکت‌ها ابعاد بزرگتری از سوپرمارکت‌ها هستند و تنوع محصولات بسیار بیشتری دارند. اما از نظر مکان‌یابی، هایپرها دشوارتر و برای راه اندازی نیاز به سرمایه قابل توجهی دارند.
• فروشگاه فرانچایز یعنی چه؟
فروشگاه فرانچایز نوعی فروشگاه است که با پرداخت حق امتیاز، از نام تجاری و تبلیغات یک برند مشهور در حوزه فعالیتش استفاده می‌کند. با وجود این، این فروشگاه‌ها همچنان مدیریت مستقل صاحب فروشگاه را دارند و تمام و کمال تابع برند مورد نظر نیستند.
• فرق فروشگاه زنجیره ای و فرانچایز چیست؟
شعبه فروشگاه زنجیره‌ای مستقیماا تحت نظارت دفتر مرکزی است و مدیر آن در واقع از پرسنل دفتر مرکزی برند محسوب می‌شود. در سمت مقابل، فرانچایزها مدیران مستقل خودشان را دارند که تنها با پرداخت حق امتیاز از یک نام تجاری شناخته شده استفاده می‌کنند.
• خرده فروشی شهری با محلی چه فرقی دارد؟
خرده فروشی شهری بسته به تقاضای مشتریان کار می‌کند و در قلب شهر، در فضایی بسیار رقابتی فعال است. خرده فروشی محلی اغلب تنها گزینه تأمین کالای مورد نظر در منطقه خودش است و در خصوص کالاهایی که عرضه می کند، به تنهایی تصمیم می‌گیرد. خرده فروشی محلی بیشتر اوقات رقبای اندکی هم دارد.
• فروشگاه دیسکانت یعنی چه؟
فروشگاه دیسکانت یا ارزان فروشی، نوعی فروشگاه است که اجناسش را با قیمت پایین‌تر از دیگر رقبا عرضه می‌کند و به جای حاشیه سود بالا، به فروش در حجم بالا از برندهای ارزان و اقتصادی تکیه می‌کند تا سودآوری بیشتری داشته باشد.
2 Responses
ممنون خیلی توضیحات خوب و ارزشمندی بود. برای تمامی فروشگاه هایی که گفتید چه مراحلی برای ساختشون انجام میشه؟
متشکریم از دیدگاه شما. مراحل اماده سازی یه فروشگاه بسته به متراژ و درخواست کلاینت متفاوته. اما برای اطلاعات بیشتر پیشنهاد میکنیم حتما این صفحه https://protail.co/store-setup/ رو حتما مطالعه بفرمایید.