آشنایی با اصطلاحات تخصصی صنعت ریتیل
صنعت خرده‌فروشی (Retail) دنیایی پر از اصطلاحات و واژه‌های تخصصی است که دانستن آنها برای مدیران فروشگاه و پرسنل فروشگاهی ضروری است. بسیاری از این اصطلاحات، معادل دقیق فارسی ندارند یا در منابع مختلف به‌صورت پراکنده توضیح داده شده‌اند.
پروتیل به عنوان مرجع خرده‌فروشی در ایران، این صفحه را به صورت کاملاً رایگان ایجاد کرده تا شما بتوانید در کوتاه‌ترین زمان، به یک فرهنگ لغت تخصصی و دقیق از واژه‌های کاربردی دسترسی داشته باشید. این مجموعه منظم، کمتر در منابع فارسی پیدا می‌شود و هدف ما این است که شما بتوانید با آشنایی با این اصطلاحات، در جلسات کاری، مذاکرات، آموزش‌های ریتیل، حرفه‌ای‌تر و دقیق‌تر عمل کنید.
انواع فروشگاه‌ها و کسب‌وکارها (Store Types & Businesses):
- اصطلاح فارسی: خرده‌فروش
- توضیح مختصر فارسی: کسب‌وکاری که کالاها را مستقیماً به مصرف‌کننده نهایی می‌فروشد
- اصطلاح فارسی: فروشگاه زنجیره‌ای بزرگ
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی بزرگ با بخش‌های مختلف برای انواع کالاها (پوشاک، لوازم خانگی، زیبایی و …)
- اصطلاح فارسی: سوپرمارکت / فروشگاه بزرگ مواد غذایی
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی بزرگ که عمدتاً روی مواد غذایی و اقلام روزمره متمرکز است
- اصطلاح فارسی: هایپرمارکت
- توضیح مختصر فارسی: ترکیب سوپرمارکت بسیار بزرگ و فروشگاه زنجیره‌ای، با طیف وسیعی از کالاها
- اصطلاح فارسی: فروشگاه لوازم ضروری / سوپری
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاه کوچک با اقلام ضروری که اغلب 24 ساعته باز است
- اصطلاح فارسی: فروشگاه تخصصی
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی که روی یک دسته محصول خاص تمرکز دارد (مثلاً کفش ورزشی، شکلات‌های لوکس)
- اصطلاح فارسی: فروشگاه تخفیفی
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی که کالاها را با قیمت‌های پایین‌تر از معمول می‌فروشد (اغلب برندهای عمومی)
- اصطلاح فارسی: فروشگاه فابریک / اوتلت
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی که معمولاً کالاهای یک برند خاص را با تخفیف (مازاد تولید، فصل گذشته) می‌فروشد
- اصطلاح فارسی: فروشگاه اینترنتی
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی که خرید از طریق اینترنت انجام می‌شود
- اصطلاح فارسی: تجارت الکترونیک
- توضیح مختصر فارسی: خرید و فروش کالاها و خدمات از طریق اینترنت
- اصطلاح فارسی: فروشگاه فیزیکی
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی سنتی با مکان فیزیکی (در مقابل فروشگاه آنلاین)
- اصطلاح فارسی: فروشگاه زنجیره‌ای
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی که بخشی از یک شبکه از فروشگاه‌های مشابه تحت مالکیت یک شرکت است
- اصطلاح فارسی: نمایندگی / فرانچایز
- توضیح مختصر فارسی: مدلی که یک کسب‌وکار (فروشنده/Franchisee) حق استفاده از نام و سیستم یک برند بزرگ (فروشنده اصلی/Franchisor) را می‌خرد
- اصطلاح فارسی: فروشگاه بزرگ (کلان‌مرکز)
- توضیح مختصر فارسی: فروشگاهی بسیار بزرگ با فضای وسیع که معمولاً در حاشیه شهرها قرار دارد و اقلام متنوعی دارد
فروش و درآمد (Sales & Revenue):
- اصطلاح فارسی: فروش
- توضیح مختصر فارسی: مقدار کالا یا خدمات فروخته شده در یک دوره زمانی
- اصطلاح فارسی: درآمد
- توضیح مختصر فارسی: کل پولی که از فروش کالاها یا خدمات قبل از کسر هزینه‌ها به دست می‌آید.
- اصطلاح فارسی: فروش ناخالص
- توضیح مختصر فارسی: کل مبلغ فروش قبل از کسر هرگونه تخفیف یا مرجوعی
- اصطلاح فارسی: فروش خالص
- توضیح مختصر فارسی: فروش ناخالص منهای تخفیف‌ها، مرجوعی‌ها و کسرهای دیگر
- اصطلاح فارسی: سود
- توضیح مختصر فارسی: مبلغی که پس از کسر تمام هزینه‌ها از درآمد باقی می‌ماند (سود ناخالص و خالص)
- اصطلاح فارسی: سود ناخالص
- توضیح مختصر فارسی: درآمد منهای هزینه‌های مستقیم تولید یا خرید کالای فروخته شده (COGS)
- اصطلاح فارسی: سود خالص
- توضیح مختصر فارسی: سود ناخالص منهای تمام هزینه‌های عملیاتی، مالیاتی و بهره
- اصطلاح فارسی: پایانه فروش
- توضیح مختصر فارسی: مکانی که فروش انجام می‌شود؛ سیستم نرم‌افزاری/سخت‌افزاری که فروش و پردازش را مدیریت می‌کند
- اصطلاح فارسی: تراکنش
- توضیح مختصر فارسی: یک خرید یا فروش واحد
- اصطلاح فارسی:فاکتور / رسید
- توضیح مختصر فارسی: سندی که جزئیات خرید و پرداخت را تأیید می‌کند
- اصطلاح فارسی: فاکتور (بیشتر برای عمده)
- توضیح مختصر فارسی: سند درخواست پرداخت برای کالاها یا خدمات ارائه شده (معمولاً در فروش عمده یا B2B)
- اصطلاح فارسی: سبد خرید
- توضیح مختصر فارسی: مجموعه کالاهایی که یک مشتری در یک تراکنش خریداری می‌کند
- اصطلاح فارسی: میانگین ارزش هر تراکنش
- توضیح مختصر فارسی: میانگین مبلغ خرج شده توسط مشتری در هر تراکنش
- اصطلاح فارسی: فروش به ازای متر مربع
- توضیح مختصر فارسی: معیاری برای سنجش کارایی فضای فروشگاه
- اصطلاح فارسی: فروش در فروشگاه‌های همسان
- توضیح مختصر فارسی: درصد تغییر در فروش فروشگاه‌هایی که حداقل برای یک دوره مشخص (معمولاً یک سال) باز بوده‌اند (معیار رشد واقعی)
- اصطلاح فارسی: تردد مشتریان
- توضیح مختصر فارسی: تعداد مشتریانی که وارد فروشگاه می‌شوند
- اصطلاح فارسی: نرخ تبدیل
- توضیح مختصر فارسی: درصد مشتریانی که وارد فروشگاه می‌شوند و خرید انجام می‌دهند (یا در آنلاین: کلیک به خرید)
موجودی کالا و مدیریت تامین (Inventory & Supply Chain):
- اصطلاح فارسی: موجودی کالا / انبار
- توضیح مختصر فارسی: کالاهای در دسترس فروشگاه برای فروش به مشتریان
- اصطلاح فارسی: موجودی
- اصطلاح فارسی: کد کالا
- توضیح مختصر فارسی: کد منحصر به فرد شناسایی یک محصول خاص (از نظر رنگ، سایز، مدل و …)
- اصطلاح فارسی: بارکد
- توضیح مختصر فارسی: نماد گرافیکی حاوی اطلاعات محصول که توسط اسکنر خوانده می‌شود
- اصطلاح فارسی: کیو آر کد
- توضیح مختصر فارسی: بارکد دوبعدی که می‌تواند اطلاعات بیشتری را ذخیره کند و با موبایل اسکن می‌شود
- اصطلاح فارسی: جایگزینی موجودی / شارژ
- توضیح مختصر فارسی: فرآیند پر کردن مجدد قفسه‌ها با کالا از انبار پشتیبان
- اصطلاح فارسی: زمان تحویل / زمان سفارش تا رسیدن
- توضیح مختصر فارسی: مدت زمان بین سفارش کالا تا دریافت آن توسط فروشگاه
- اصطلاح فارسی: تامین کننده
- توضیح مختصر فارسی: شرکتی که کالاها را به خرده‌فروش می‌فروشد.
- اصطلاح فارسی: فروشنده (تامین‌کننده)
- اصطلاح فارسی: کالا / اجناس
- توضیح مختصر فارسی: محصولاتی که برای فروش ارائه می‌شوند
- اصطلاح فارسی: ضایعات / کسری موجودی
- توضیح مختصر فارسی: کاهش موجودی کالا به دلایلی غیر از فروش (دزدی، خطا، آسیب)
- اصطلاح فارسی: زنجیره تامین
- توضیح مختصر فارسی: کل فرآیند از تامین مواد اولیه تا تحویل محصول نهایی به مشتری
- اصطلاح فارسی: لجستیک
- توضیح مختصر فارسی: مدیریت جریان کالاها از مبدا به مقصد (ذخیره‌سازی، حمل و نقل)
- اصطلاح فارسی: مرکز توزیع
- توضیح مختصر فارسی: انباری بزرگ که کالاها از تامین‌کنندگان دریافت، پردازش و به فروشگاه‌ها ارسال می‌شود
- اصطلاح فارسی: انبار
- توضیح مختصر فارسی: محل ذخیره‌سازی کالاها
- اصطلاح فارسی: تولید/تحویل به موقع
- توضیح مختصر فارسی: استراتژی کاهش موجودی با دریافت کالا دقیقاً در زمانی که مورد نیاز است
- اصطلاح فارسی: سفارش معوق
- توضیح مختصر فارسی: سفارشی که به دلیل عدم موجودی فعلی، در آینده ارسال می‌شود
قیمت‌گذاری و تخفیف‌ها (Pricing & Discounts):
- اصطلاح فارسی: قیمت
- توضیح مختصر فارسی: مبلغی که برای یک کالا یا خدمات پرداخت می‌شود.
- اصطلاح فارسی: قیمت لیست / قیمت مصوب
- توضیح مختصر فارسی: قیمت رسمی پیشنهادی توسط تولیدکننده یا خرده‌فروش
- اصطلاح فارسی: قیمت فروش
- توضیح مختصر فارسی: قیمتی که کالا در نهایت به مشتری فروخته می‌شود
- اصطلاح فارسی: قیمت تمام شده
- توضیح مختصر فارسی: قیمتی که خرده‌فروش برای خرید کالا از تامین‌کننده پرداخت کرده است.
- اصطلاح فارسی: حاشیه سود (قیمت‌گذاری)
- توضیح مختصر فارسی: مبلغ یا درصدی که به قیمت تمام شده اضافه می‌شود تا قیمت فروش تعیین شود
- اصطلاح فارسی: حاشیه سود (سودآوری)
- توضیح مختصر فارسی: درصدی از قیمت فروش که سود خالص را نشان می‌دهد.
- اصطلاح فارسی: تخفیف
- توضیح مختصر فارسی: کاهش قیمت فروش
- اصطلاح فارسی: پیشبرد فروش / پروموشن
- توضیح مختصر فارسی: فعالیت‌های بازاریابی برای افزایش فروش (تخفیف، هدیه، قرعه‌کشی)
- اصطلاح فارسی: حراج / فروش ویژه
- توضیح مختصر فارسی: دوره‌ای که کالاها با تخفیف فروخته می‌شوند
- اصطلاح فارسی: حراج تخلیه / فروش استوک
- توضیح مختصر فارسی: فروش کالاهای باقیمانده یا فصل گذشته با تخفیف‌های عمیق
- اصطلاح فارسی: حراج فصلی
- توضیح مختصر فارسی: فروش ویژه در پایان یک فصل برای خالی کردن انبار از کالاهای آن فصل
- اصطلاح فارسی: خرید یک، یکی هدیه بگیر
- توضیح مختصر فارسی: تخفیف‌هایی مانند خرید یک کالا، دریافت کالای دوم رایگان یا با تخفیف
- اصطلاح فارسی: برنامه وفاداری
- توضیح مختصر فارسی: برنامه‌ای برای پاداش دادن به مشتریان وفادار (امتیاز، تخفیف ویژه)
- اصطلاح فارسی: کوپن
- توضیح مختصر فارسی: کاغذ یا کد الکترونیکی که تخفیف خاصی ارائه می‌دهد
- اصطلاح فارسی: برگشت وجه / ریبیت
- توضیح مختصر فارسی: بازپرداخت بخشی از قیمت خرید پس از انجام خرید (معمولاً توسط تولیدکننده)
- اصطلاح فارسی: تطبیق قیمت
- توضیح مختصر فارسی: سیاستی که فروشگاه قیمت پایین‌تر رقبا را مطابقت می‌دهد
مشتریان و خدمات (Customers & Service):
- اصطلاح فارسی: مشتری
- توضیح مختصر فارسی: شخص یا سازمانی که کالا یا خدماتی را از خرده‌فروش خریداری می‌کند
- اصطلاح فارسی: مصرف‌کننده
- توضیح مختصر فارسی: فردی که کالا یا خدمات را برای استفاده شخصی خریداری می‌کند
- اصطلاح فارسی: خریدار
- توضیح مختصر فارسی: فردی که در حال خرید یا بررسی کالاها در فروشگاه است
- اصطلاح فارسی: خدمات مشتریان
- توضیح مختصر فارسی: حمایت و کمک ارائه شده به مشتریان قبل، حین و بعد از خرید
- اصطلاح فارسی: رضایت مشتری
- توضیح مختصر فارسی: میزان رضایت مشتریان از تجربه خرید و محصول
- اصطلاح فارسی: امتیاز خالص ترویج‌کنندگی
- توضیح مختصر فارسی: معیاری برای اندازه‌گیری وفاداری مشتریان و احتمال توصیه آنها به دیگران
- اصطلاح فارسی: مرجوعی
- توضیح مختصر فارسی: بازگرداندن کالای خریداری شده و دریافت وجه یا تعویض
- اصطلاح فارسی: استرداد
- توضیح مختصر فارسی: برگشت کالاها
